İçindekiler
1. Blok Zincir (Blockchain) Nedir?
2. Akıllı Sözleşme Nedir?
3. Veri Koruma Hukuku Açısından Değerlendirme
4. Sonuç
Blok Zincir (Blockhain) Nedir?
Türkçe kelime karşılığı “blok zincir” olan “blockchain” teknolojisi temel olarak “Merkezi Olmayan Dağıtık Kayıt Sistemi”ne dayanmaktadır. Bu sistem ile her bir verinin oluşturulması, geçerliliğinin doğrulanması ve kriptografik olarak bloklanması sağlanmakta; böylece meydana getirilen algoritmaların insan eliyle geri dönülemeyecek bir şekilde çözümlenmesi önlenebilmektedir.
Blockchain teknolojisinin özünde şifreleme işlemi yatmaktadır. Bu sebeple Bitcoin gibi dijital para birimleri için “kripto” para birimi kullanılmaktadır. Katılımcılar işlem yapmak istediklerinde işlemi yapacakları, yani “kripto parayı” gönderecekleri kişinin kamuya açık anahtarını kullanarak paranın kime gönderileceğini belirlemekte, kişiye özel şifreyle de para gönderme işlemi onaylamaktadırlar. Ancak, bütün bu işlemler belirtildiği üzere şifrelenmekte, bu şifrelere de “hash” ismi verilmektedir. Her işlem için bir hash oluşturulmakta edilmekte, bu sayede ağa katılan herkesin gerçekleştirdiği bütün işlemler bir havuzda toplanmaktadır.
Akıllı Sözleşme Nedir?
Akıllı sözleşmeler, sözleşmesel hükümlerin bilgisayar kodu olarak hazırlandığı ve şartların gerçekleşmesiyle kendiliğinden ifa edilen sözleşmeleri tanımlamaktadır. Günümüz pratiğinde akıllı sözleşmeler, blokzincirler üzerinde kodlanan ve kural olarak blokzincir dışında gerçekleşen olaylara duyarsız yazılımlardır. Bununla birlikte yazılımda belirlenen şartların gerçekleşip gerçekleşmediği hususunda dış alemden gelecek verilere ihtiyaç duyuluyorsa, bu bilgiler “oracle” olarak nitelendirilen aracılar tarafından sağlanmaktadır. Sözleşme protokolü, çok basit bir şekilde olabileceği gibi çok karmaşık da olabilir. Örnek olarak, bitcoin ağına üye olan bir kişinin diğerine para göndermesi, basit bir işlem olarak nitelendirilirken akıllı sözleşmelerin en karmaşık hali olarak otonom dağıtık şirketleri gösterilmektedir. Otonom araçlar, ödeme işlemlerini yapan ağ katılımcılarına paketlerini dağıtmakta, otonom şekilde şarj istasyonlarından araçlarını şarj etmekte ve otoban kullanımında gerekli ödemeleri gerçekleştirmektedirler.
Veri Koruma Hukuku Açısından Değerlendirme
Öncelikle, Blockhain ağında mevcut olan bilgilerin kişisel veri niteliği taşıyıp taşımadığı tespit edilmelidir. Blockhain teknolojisinin dayandığı esaslardan birisi de şifrelemedir. Dolayısıyla her işlem, oluşturulan her blok, şifrelenmekte, bu sayede kural olarak gizlilik sağlanmaktadır. Bununla birlikte, blockhain bloklarında özellikle işlem hacmi, tarihi ve kullanıcıların kullandığı kamuya açık anahtara dair bilgilere ulaşmak mümkündür. Ancak, bütün bu bilgiler, sadece rakam ve harflerden ibaret olduğundan, blockhain ağında doğrudan kişinin adı, soyadı, kimlik bilgileri, sağlık bilgileri ya da konum bilgileri mevcut değildir.
Kişisel Verilerin Korunma Kanununun (“KVKK”) 3.maddesi (d) bendi uyarınca, kişisel veri, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre blockchain ağında kaydedilen bilgiler, ancak belirlenebilir kişiye ilişkin bilgi olabilecektir. Bu çerçevede öncelikle blockchain ağının umuma açık ya da kapalı olup olmadığına göre bir ayrım yapmak isabetli olacaktır. Şayet blockchain ağına katılım için belirli bir yere kayıt gerekiyorsa ya da kamuya açık ve kişiye mahsus anahtar belirli kişi ya da kuruluşlar tarafından kişilere tahsis ediliyorsa, bu kişiler ilgili kişiyi belirleyebilecek bilgiye sahip olabilecektir. Ancak kamuya açık ağlarda da durum farklı değildir. Öncelikle kamuya açık anahtarın kullanılması da kişinin belirlenebilir hale gelmesine sebebiyet verebilecektir. Özellikle Big-Data analiz uygulamaları sayesinde birçok farklı kaynaktan elde edilen verilerin bir araya getirilmesi sayesinde kamuya kapalı ağlardaki kişilerin dahi tespit edilmesi mümkündür. Bununla birlikte, her somut olayın şartlarının ayrıca değerlendirilerek kişisel veri niteliği taşıyıp taşımadığının belirlenmesi çok daha isabetli olacaktır. Dolayısıyla her ne kadar blockchain teknolojisinin en önemli unsurlarından birisi şifreleme olsa da Big-Data analiz uygulamaları sayesinde ilgili kişilerin belirlenebilir hale geldiğini söylemek mümkündür.
Kaynakça
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/972733
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1969807
Comments