Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlanan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”), 10 Mart 2021 tarih ve 31419 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Yönetmelik ile, özellikle pandemi dönemi ile birlikte ülkemizde sıkça karşılaşmaya başlamış olduğumuz uzaktan çalışma modeline ilişkin usul ve esasların 4857 sayılı İş Kanunu’na bağlı olarak belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Yayımlandığı tarihte yürürlüğe giren Yönetmelik, “Uzaktan Çalışma” kavramını: “İşçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlayarak hem işçi hem işveren tarafından belli bazı yükümlülükler getirmektedir.
Sözleşme
Yönetmelik ile, uzaktan çalışmaya ilişkin işveren ve işçi arasında akdedilecek olan iş sözleşmesi için yazılı şekil şartı öngörülmektedir. Bunun yanı sıra, sözleşmede yer alması gereken hususlar aşağıda genel hatlarıyla sıralanmıştır. Buna göre,
- İşin tanımı ve yapılma şekli,
- İşin süresi ve yeri,
- Ücretlendirme detayları,
- İşverence sağlanan ekipmanlara ilişkin yükümlülükler,
- İşverenin işçiyle iletişimi,
- Çalışma şartları, ile ilgili hükümler iş sözleşmesi kapsamında düzenlenecektir.
Çalışma Alanı ve Ekipmanları
Gerektiği takdirde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekan, iş yapılmaya başlamadan düzenlenir. Bu düzenlemelerden doğan maliyetlerin nasıl karşılanacağı hususu ise işçi ve işveren arasında kararlaştırılacaktır.
Bununla birlikte Yönetmelik ile, uzaktan çalışma için gerekli malzeme ve araçların, aksi kararlaştırılmadıkça işveren tarafından sağlanacağı düzenlenmektedir. Bu durumda, araçların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten bir liste, araçlar ile yazılı olarak işçiye teslim edilecektir. Yönetmelik ile işverene, teslim edilen bu listenin işçi tarafından imzalı nüshasını işçi özlük dosyasında saklama yükümlülüğü getirilmektedir. Ancak, liste iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenir ise ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmayacaktır.
Üretim Maliyetleri
Yönetmelik’te işin yerine getirilmesinden doğan zorunlu üretim maliyetlerinin tespiti ve karşılanması gibi hususlarının, iş sözleşmesi ile kararlaştırılması gerektiği düzenlenmektedir.
Mesai Süreleri
Yönetmelik ile, uzaktan çalışmanın yapılacağı süre zarfının iş sözleşmesi ile hüküm altına alınmakta ve mevzuattaki sınırlamalar çerçevesinde çalışma saatlerine ilişkin olarak değişiklikler yapılabileceği düzenlenmektedir. Fazla çalışmanın ise, işverenin yazılı talebi ve işçinin kabulü ile mevzuata uygun olarak gerçekleştirilebilmesi mümkün olacaktır.
İletişim
Yönetmelik uyarınca,uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı işçi ile işveren tarafından kararlaştırılacaktır.
Verilerin Korunması
Yönetmelik, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na istinaden işverene ve işçiye bazı yükümlülükler getirmektedir. Buna göre işveren; korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirleyecek ve uzaktan çalışan işçiyi, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirecek ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alacaktır. Buna ek olarak işçi, verilerin korunması amacıyla işverence belirlenmiş olan işletme kurallarına riayet etmekle yükümlü olacaktır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine ilişkin olarak Yönetmelik, işverene birtakım yükümlülükler yüklemektedir. Buna göre işveren, yapılan işin niteliğini gözeterek bu tedbirler konusunda işçileri bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlü olacaktır.
Uzaktan Çalışmanın Mümkün Olmadığı Haller
Yönetmelik uyarınca, tehlikeli kimyasal ve radyoaktif maddeler ile ilgili çalışmalar ve biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışmalar özelinde uzaktan çalışmanın gerçekleştirilemeyeceği belirlenmektedir.
İşveren Onayı
Yönetmeliğe göre, uzaktan çalışma için işçinin talebi karşısında işverenin onayı gerekecek ve işçi kendi başına bu kararı veremeyecektir. İşçinin uzaktan çalışma talebine ilişkin olarak ise belirli şartlar öngörülmektedir. Buna göre: işçi talebi yazılı olarak yapacak ve işveren bu isteğe ilişkin değerlendirmelerini 30 (otuz) gün içinde işçiye bildirecektir. İşverenin yapacağı değerlendirmeye ilişkin olarak objektif ve sınırlayıcı kriterler getirilmemiştir. Buna göre, talep işveren tarafından değerlendirilirken işin ve işçinin uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işveren tarafından belirlenecek kıstaslar kullanılacaktır.
Sonuç
Covid-19 salgını dönemi ile birlik çalışma hayatına damgasını vuran ve gittikçe yaygınlaşan uzaktan çalışma yöntemine geçiş hem işverenler hem de işçiler yönünden adapte olunması gereken pek çok yeniliği beraberinde getirdi. Bu noktada, oraya çıkan hukuki düzenleme ihtiyacına istinaden yayımlanan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’nin mevcut belirsizliklerin bertaraf edilmesi açısından yeterli olduğunu söylemek yerinde olmayacaktır. Buna rağmen, Yönetmeliğin önemi ve olumlu etkileri göz ardı edilemez olup, işverenlere yol göstereceği konusunda şüphe bulunmamaktadır.
KAYNAKÇA
YAZAR
Av. Gülşah Algın
Av. Mehmet Tuğberk Dekak
Av. İbrahim Safa Uysal
Stj. Av. Elif Simay Beşe
Comments