A. YENİLENEN KURALLAR
a) Yenilenen ICC Tahkim kuralları 1 Ocak 2021de Yürürlüğe Giriyor
ICC Tahkim Kurallarının yenilenmiş versiyonu 1 Ocak 2021’den itibaren yürürlükte olacak. Yenilenen kurallara ilişkin yönetim kurulu toplantısı 6 Ekim günü sanal ortamda gerçekleştirildi. Kurallardaki değişikliklerin bu yıl içinde açıklanması bekleniyor.
ICC Tahkim Divanı başkanı Alexis Moore değişikliklerin ICC tahkimini “daha etkili, esnek ve şeffaf kılmayı” amaçladığını belirtirken, değişikliklerin Covid 19 pandemisinden sonra milletlerarası tahkim alanında uygulanan yeni prosedüreleri de kapsaması bekleniyor.
Menfaat çatışması hükümlerine ilişkin değişiklikler, “third party funding” anlaşmalarının olabildiğince kısa sürede Divan Sekreteryasına bildirilmesini öngörüyor. Ayrıca tahkim yargılaması süresince tarafların temsilcilerini değiştirmesi halinde, yeni temsilciler ve hakem heyeti arasında menfaat çatışması ortaya çıkması durumunda hakemler, yeni temsilcinin yargılamaya katılımını önleyebilecek.
ICC’nin 2017 yılında hayata geçirdiği seri tahkim usulünün uygulanabilirliğini arttırmak da yeni kuralların hedefleri arasında. Bu amaç doğrultusunda seri hakim kurallarının uygulanabilmesi için dava konusu değerin $ 2 milyon’dan , $ 3 milyon’a çıkarılması öngörülüyor. Böylece seri tahkim usulü daha geniş yelpazede yer alan uyuşmazlıklara uygulanabilir hale gelecek.
Beklenen önemli değişiklikler arasında; duruşmalara uzaktan ya da fiziki katılıma ilişkin seçeneklerin taraf iradelerine bırakılması, ek hakem kararı verilmesinin mümkün kılınması hükümleri bulunuyor. Ayrıca ICC Tahkim Divanının daha esnek çalışabilmesi ve hızlı karar alabilmesi adına Divan, belirli görevlerini yerine getirirken, başkan ve 6 diğer Divan üyesinin katılımıyla karar alabilir hale gelecek.
Yenilenen kuralların yatırım tahkimine ilişkin değişiklikler içermesi de öngörülüyor. Uluslararası antlaşmadan kaynaklanan tahkimde hakemler herhangi bir taraf ile aynı milletten olamayacak. Ayrıca yatırım tahkiminde acil durum hakemi atanamaması kuralının da yeni değişikliklerle yazılı olarak kabul edilmesi bekleniyor.
(Kaynak: 15th ICC New York Conference on International Arbitration, Webinar, 23.09.2020)
b) LCIA 2020 Kuralları 1 Ekim İtibariyle Yürürlüğe Girdi
Londra Uluslararası Tahkim Divanı’nın yenilen tahkim kuralları 1 Ekim 2020 itibariyle yürürlüğe girdi. 2020 LCIA kuralları, taraflar arasında önceki kuralların uygulanacağına dair açık bir anlaşma olmadığı sürece 1 Ekim 2020 ve sonrası tarihlerde başlatılan yargılamalar için geçerli olacak.
Kuralların getirdiği önemli değişiklikler;
Tahkim yargılaması sürecinin hızlandırılması ve “early determination”: Madde 22.1 ile getirilen “erken karar” (early determination” kurumu ile hakemler, açık şekilde tahkim yargılaması dışında kalan ya da hukuki dayanaktan yoksun talepler hakkında ret kararı verebilecekler. Ayrıca Madde 15 gereği tarafların son beyanlarının hakemlere ibrazından itibaren 3 ay içerisinde hakem kararının verilmesi gerekecek.
Duruşma ve karar formatı: Covid 19 sonrası gelişen trende uygun olarak Madde 19.2 ile telekonferans veya video konferans vasıtaları aracılığıyla sanal ortamda duruşmaların gerçekeleştirilebilmesi yazılı olarak kurallara geçirilmiş oldu. Ayrıca hakemler de kararı elektronik imza yolu ile imzalayabilecek.
Birleşik tahkim: Tek tahkim dilekçesi sunmak kaydıyla tarafları aynı olan veya aynı işlemden doğan birden fazla uyuşmazlık, LCIA kurallarının her bir uyuşmazlık için kabul edilmiş olması halinde tek tahkim süreci altında yürütülebilecek.
Diğer değişiklikler: Madde 14/A ile sekreteryanın yargılamadaki görevine açıklık getirilirken, Madde 30/A ile siber güvenlik ve veri güvenliğine ilişkin önlemler düzenlendiği görülüyor Bunun yanında hakem saat ücretlerindeki yeni düzenlemeler ve artış da yeni LCIA kurallarının dikkat çeken detaylarından.
(LCIA 2020: https://www.lcia.org/Dispute_Resolution_Services/lcia-arbitration-rules-2020.aspx#Article%204
B. MİLLETLERARASI HUKUK
a) Singapur Konvansiyonu 12 Eylül 2020 Tarihinde Yürürlüğe Girdi
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 53 devlet tarafından imzalanan “Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi – Singapur Konvansiyonu” 12 Eylül 2020 tarihinde yürürlüğe girdi.
Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları içinde sıkça tercih edilen arabuluculuğun daha stabil bir yapıya kavuşturulması amacıyla, New York Konvansiyonuna eşdeğer etki yaratması beklenen antlaşma özel hukuk sözleşmesi niteliğindeki arabuluculuk kararlarının farklı yargı sistemlerinde tanınmasına ve icra edilmesine yönelik hükümler içeriyor.
Konvansiyon Madde 1, arabuluculuk sonucu varılan sulh anlaşmalarının icra edilebilir olması için çeşitli şartlar öngörmekte. Bu hükme göre sulh anlaşması;
Arabuluculuk sonucunda elde edilmiş olmalı,
Anlaşmaya varıldığı tarihte milletlerarası nitelikte olmalı,
Ticari işlem nedeniyle ortaya çıkan bir uyuşmazlığı sonlandırmalı,
Mahkeme önünde varılmış veya mahkeme kararı gibi icra edilebilir nitelikte bir sulh anlaşması olmamalıdır.
Arabuluculuğun, COVID-19 pandemisi sürecinde ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümüde sıkça tercih edilen bir çözüm yolu olması sebebiyle Singapur Konvansiyonunun ilerleyen dönemde daha etkin kullanılacağı öngörülüyor.
(Singapore Convention on Mediation: https://uncitral.un.org/sites/uncitral.un.org/files/singapore_convention_eng.pdf )
(Resmi Websitesi: https://www.singaporeconvention.org )
b) İnceleme: İsviçre Milletlerarası Tahkim Kanununda Yapılan Değişiklikler
19 Haziran 2020 tarihinde İsviçre Parlamentosunda onaylanan İsviçre Tahkim Kanunu’na ilişkin revizyonun, 2021 başında yürürlüğe girmesi bekleniyor. Uluslararası tahkimin merkezlerinden olan İsviçre’de tahkim yasasının, revizyon ile önemli başlıklarını güncellediği görülüyor;
Yasanın kapsamı: Yasanın önceki metninde milletlerarasılık unsuru “taraflardan en az birinin yerleşim yerinin İsviçre dışında olması” olarak belirlenmişti. Uygulamada zaman bakımından tahkim anlaşmasının yapıldığı an ve tahkim talebinin sunulduğu an arasında ikilik yaratan anlatım “tahkim anlaşmasının yapıldığı anda taraflardan birinin yerleşim yerinin İsviçre dışında olması” yönünde netliğe kavuşturuldu.
Çok taraflı tahkim: Çok taraflı tahkim anlaşmalarında, taraflardan birinin talebi üzerine İsviçre Federal Mahkemesi, tahkim yeri üzerinde anlaşmazlık çıkması halinde tahkim yerine ilişkin karar verebilecektir. Hükmün patolojik olarak nitelendirilebilecek tahkim anlaşmalarına da geçerlilik kazandırabileceği öngörülüyor.
Tahkim anlaşmaları: Yeni yasa ile “yazılılık” şartı yerine , “tahkim anlaşmasının varlığını kanıtlayan herhangi bir vasıtanın” varlığı aranacaktır. Ayrıca tek taraflı hukuki işlem niteliğinde olan vekâletname ve vasiyetlerde de tahkim şartına yer verilebilecektir.
Hakemlerin atanması: Taraflardan birinin talebi üzerine İsviçre Federal Mahkemesi, 30 gün içinde hakem atamayan taraf yerine hakem atayabilecektir. Hüküm özellikle ad-hoc tahkimde yaşanan gecikmeleri önlemek amacıyla getirilmiştir.
Format: Federal Mahkeme’ye İngilizce dilekçe sunmak yeni yasa ile mümkün hale gelmiştir. Taraflar bakımından maliyet ve zamandan kazandıran gelişme, İsviçre’nin uluslararası tahkim merkezi statüsünü de güçlendirecektir.
(Kanun metni: https://www.admin.ch/opc/de/federal-gazette/2018/7163.pdf )
C. YATIRIM TAHKİMİ
a) Rusya Yatırım Mevzuatında Değişiklik
Nisan 2020 ‘de Rusya’da “Yatırımların Korunması Anlaşmaları Hakkında Kanun” (Russian Federal Law No. 69-FZ) Rusya Vergi Kanunu ve Bütçe Kanunu’na yansıyan değişikliklerle birlikte yürülüğe girdi.
Kanunun sağladığı teşvik ve imkanlardan yararlanabilmek için, Rusya Federasyonunda yabancı yatırımcı tarafından kurulacak ve “proje şirketi” olarak nitelendirilecek şirketin, devlet organları ya da yerel yönetimler ile “yatırımın korunması anlaşması” imzalaması gerekiyor. “ Yatırımın korunması anlaşması”, proje bazlı başvuru yoluyla veya devlet organlarından gelen talep üzerinde gerçekleştirilen ihalede gerekli şartların sağlanması yolu ile imzalanabiliyor.
Proje bazlı başvuru yolunda proje şirketi, hazırladığı projeyi uygulamak için ilgili devlet makamlarına müracaatta bulunuyor. Başvurudan itibaren 30 gün içinde ilgili devlet kuruluşu projeyi ret veya kabul hakkına sahip oluyor.
Kamu projesi başvurusunda ise, süreç kamu kuruluşunun uygulatmak istediği projeyi duyurması ile işlemeye başlıyor. Kazanan projeyi belirlemek için aranan ölçütler ise en yüksek yatırım teklifi, en düşük devlet yardımı talebi ve projeyi bitirmek için öngörülen en kısa süreyi içeren teklifin verilmiş olması olarak öngörülmüştür.
Stabilizasyon hükmü, yatırım koruma anlaşmalarının proje şirketlerine sağladığı en büyük katkı olarak değerlendiriliyor. Devlet kurumları ile imzalanan anlaşmada yer alan bu hüküm gereği yerel yönetimler veya merkezi hükümet tarafından yatırımın gidişatını kötüleştirecek hukuki düzenlemeler koruma altındaki yatırımlar için uygulanmıyor. Aynı zamanda koruma altındaki yatırımlar belirli vergi kalemlerinden muaf tutuluyor.
Korumanın kapsamı yatırımın miktarı ve yerine göre farklılık gösterirken, en yüksek yatırımlar yanında Moskova ve St. Petersburg dışındaki şehirlerde bulunan yatırımların daha geniş koruma imkânlarından faydalanabilmesi yeni düzenleme ile mümkün kılınmış.
D. ETKİNLİK VE KONFERANSLAR
1. ICSID – The Public International Law Webinar Series
Yatırım tahkimi ve uluslararası kamu hukuku alanında öncü konuşmacıların katılımıyla gerçekleşecek olan webinar serisine kayıtlar devam ediyor. Detaylı bilgi için;
2. ICC BASIS workshop – Internet Governance Forum: Global crises, responsible data responses
COVID-19 süreciyle beraber sanal ortamın yoğun kullanımıyla artan veri güvenliği sorununun çeşitli sektörler bakımından ele alınacağı webinar 9 Kasım tarihinde gerçekleşecek.
3. Alternative Dispute Resolution in Pandemic
Pandemi sürecinde yaşana ekonomik dalgalanmaların iş dünyasına etkileri ve alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının tatışılacağı etkinlik hakkında detaylı bilgi;
コメント