Giriş
T.C. Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından hazırlanan Kuyum Ticareti Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”), 14 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Perakende Kuyumculuk sektörüne ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi, kuyumculuk faaliyetlerinde hizmet kalitesinin artırılması, haksız rekabetin ortadan kaldırılması ve kayıt dışılığın önlenmesini sağlamak amaçlarıyla çıkarılan Yönetmelik ile birlikte sektörde faaliyet gösteren işletmeler için birtakım yeni yükümlülükler getirildi. Bu içerikte yeni Yönetmeliğin getirdiklerini aktardık.
Yetki Belgesi Zorunluluğu
Yönetmelik doğrultusunda, bundan böyle kuyum ticareti, yalnızca yetki belgesine sahip kuyum işletmeleri tarafından yapılacak olup; yetki belgesi bulunmayan işletmeler, kuyum ticaretiyle iştigal edildiği izlenimi veren işaret ve ifadeler kullanamayacaklardır. Yetki belgesi, kuyum ticareti yapılan işletmenin bulunduğu yerdeki Ticaret Bakanlığı il müdürlüğü tarafından, Yönetmelik doğrultusunda kurulacak olan “Kuyum Ticareti Bilgi Sistemi” üzerinden verilecektir.
Yetki belgesi, her bir kuyum işletmesi için ayrı ayrı düzenlenecek olup devredilemez nitelikte olacaktır. Yetki belgesine sahip olan kuyum işletmeleri, kuyumcularında kuyum ticareti yapmaya devam edebilecek olup; kuyum işletmelerinin devri halinde devralan tarafın yetki belgesi alabilmek için tekrar ilgili yetki belgesi başvurusunu gerçekleştirmesi gerekecektir.
Yetki Belgesi Verilmesinde Aranan Şartlar
Yönetmeliğin 6’ncı maddesine göre bir kuyum işletmesine yetki belgesi verilebilmesi için aranan şartlar aşağıdakilerdir:
i. İşletmenin, ilgili meslek odasına kayıtlı olması gerekmektedir.
ii. Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması ve yetki belgesi başvuru tarihi itibarıyla vergi dairesine vadesi geçmiş borcunun bulunmaması gerekmektedir.
iii. Meslek odası ve vergi kayıtlarındaki iştigal konuları arasında kuyum ticareti faaliyetinin bulunması gerekmektedir.
iv. Kuyumcu ya da kuyum işletmesinde tam zamanlı çalışan en az bir personel tarafından ustalık belgesine sahip olunması gerekmektedir.
v. Kuyumcuların aşağıdaki şartları sağlıyor olması gerekmektedir:
18 yaşını doldurmuş olmak
İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile İcra İflas mevzuatı gereği itibarı yerine gelmiş olmak
Kasten işlenen suçlardan dolayı toplam beş yıldan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş veya devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, haksız mal edinme, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçlarından hüküm giymemiş veya ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olmak.
Ustalık Belgesi İstisnası ve Mesleki Eğitim Şartları
Kuyumcuların, ortaöğretim veya yükseköğretim kurumlarının kuyumculuk faaliyetleriyle ilgili alanlarından ya da bunlara denkliği kabul edilen yurt dışındaki öğretim kurumlarından mezun olmaları durumunda ustalık belgesi şartı aranmayacaktır. Ustalık belgesi şartından muafiyet sağlayan alanlar Bakanlıkça belirlenerek Bakanlığın internet sitesinde yayınlanacaktır.
Ayrıca Bakanlık, yetki belgesi verilmesi için mesleki eğitim şartı getirmeye ve bu eğitime ilişkin usul ve esasları ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini alarak belirleyebilecektir.
Yetki Belgesinin Alma ve Yenileme Başvuruları
Yetki belgesi başvurusu, yetki belgesi verilmesinde aranan şartların taşındığını gösteren belgeler ile birlikte Kuyum Ticareti Kurum Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden yapılabilecektir. Yetki belgesi verilmesinde aranan şartları taşıdığı anlaşılan işletmelere, başvuru tarihinden itibaren 10 gün içinde yetki belgesi verilir. Başvurusu reddedilen işletmelere ise reddetme durumu gerekçesi ile birlikte yine Kurum Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden bildirilecektir.
Yetki belgesi, içeriğindeki bilgilerden herhangi birinde değişiklik olması durumunda yenilenecektir. Yenileme başvurusu, değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 gün içinde Kurum Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden yapılır. Yenileme başvuruları da tıpkı ilk defa başvuru yapılıyormuş gibi yukarıdaki usulle yapılacaktır.
Yetki belgesine sahip kuyum işletmelerinin güncel listesi Bakanlığın internet sayfasında ilan edilir.
Yetki Belgesinin İptali
Yönetmeliğin 9’uncu maddesinde yetki belgesinin iptal edildiği durumlar düzenlenmiştir.
Aşağıdaki haller kuyum işletmesinin yetki belgesinin iptali ile sonuçlanacaktır:
Yetki belgesi şartlarından herhangi birini kaybeden kuyum işletmesinin, bu durumun gerçekleştiği tarihten itibaren 10 gün içinde Kurum Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden başvur yapması,
Yetki belgesi şartlarından herhangi birine sahip olunmadığının Bakanlık incelemesinde tespit edilmesi,
Yenilenmesi gereken Yetki Belgesi için süresi içinde yenileme başvurusunda bulunulmaması nedeniyle Bakanlıkça yapılan uyarı tarihinden itibaren 10 gün içinde yenileme başvurusunda bulunulmaması.
Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden kuyum işletmesine Bakanlıkça 10 günden az olmayacak şekilde verilen süre içinde aykırılığın ortadan kaldırılmaması veya aynı takvim yılı içinde aykırılığın tekrarlanması.
Üstelik Yönetmelik hükümlerine aykırılık sebebiyle yetki belgesi iptal edilen kuyum işletmesi ile kuyumcunun, sahibi veya temsilcisi olduğu diğer kuyum işletmelerine iptal tarihinden itibaren 2 yıl süreyle yetki belgesi verilmeyeceği düzenlenmiş ve bu iptal sebebinin sonuçları ayrıca ağırlaştırılmıştır.
Bakanlık tarafından yapılan uyarılar işletmeye yazıyla gönderilebileceği gibi Kurum Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden de gönderilebilir. Yetki belgesi iptal edilen kuyum işletmesi de bu durumu gerekçesiyle birlikte yine Kurum Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden yapılan bildirimle öğrenecektir.
Kuyum İşletmesinin Faaliyet Konuları
Yönetmelikte ayrıca kuyum işletmelerinin kuyum ticaretinin yanısıra iştigal edebilecekleri faaliyetler de düzenlenmiştir.
Bir kuyum işletmesi, kuyum ticaretinin yanı sıra aşağıdaki faaliyetlerde bulunabilecektir:
i. Kuyum bakım ve onarımı.
ii. Opal, akik, kuvars gibi yarı kıymetli taşlar ile bu taşlardan yapılan saat, tesbih vb. süs eşyasının perakende satış, bakım ve onarımı.
iii. Perakende saat satış, bakım ve onarımı.
iv. Standart işlenmemiş kıymetli maden alım ve perakende satışı.
v. Darphane tarafından kıymetli madenlerden üretilen ürünlerin alım ve perakende satışı.
vi. Hammadde olarak kullanılmak üzere standart dışı işlenmemiş kıymetli maden alımı.
vii. Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmak kaydıyla Türk parasının Kıymetini Koruma Hakkında Karar ve bu Kararın ikincil mevzuatında öngörülen faaliyetler.
Bunların yanında Bakanlıkça uygun görülen diğer faaliyetler de kuyum işletmeleri tarafından gerçekleştirilebilecektir.
Ayrıca kuyum işletmesi, kıymetli madenler aracı kuruluşu olmak kaydıyla Türk parasının Kıymetini Koruma Hakkında Karar ve bu Kararın ikincil mevzuatında öngörülen faaliyetler saklı kalmak kaydıyla başkası nam ve hesabına kuyum alım satımı faaliyetlerinde bulunamaz.
Ayrıca Yönetmelik ile, kuyum işletmelerinin, kuyum veya herhangi bir menkulü emanet alması veya başka bir amaçla saklaması da yasaklanmıştır.
Kuyum Ticaretinde Uyulacak İlke Ve Kurallar
Kuyum ticaretiyle iştigal edilen iş yerinde başka bir ticari faaliyette bulunulamayacaktır.
Kuyum işletmeleri aşağıdaki ilke ve kurallara uygun davranacaktır:
Kuyum niteliği taşımayan ürünleri iş yerinde bulunduramaz ve bu ürünlerin satışını yapamayacaktır.
Her türlü kuyum reklamında yetki belgesi numarasına ve yetki belgesindeki işletme adı veya unvanına yer verilecektir.
Ticari örf ve adetler ile teamüllere uygun davranacak olup yanıltıcı bilgi vermeyecektir.
Haksız ve hukuka aykırı davranış ve ticari uygulamalarda bulunulmayacaktır.
Hizmet verdiği kişileri yasa dışı uygulamalara teşvik edemeyecektir.
Bu kapsamda bundan böyle kuyum işletmeleri ile kuyumcularda imitasyon ürünlerin satışı gerçekleştirilemeyecektir. Böylece haksız rekabet ile mücadele edilebilecektir.
Kuyum Ticareti Kurum Ticareti Bilgi Sistemi ve İlan
Yönetmelik’te ayrıca Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulacak olan Kurum Ticareti Bilgi Sistemine yönelik hususlar da düzenlenmiştir. Buna göre Bakanlıkça gerekli görülen bilgi ve belgeler, Bakanlığın belirlediği süre içinde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlar ile kuyum işletmelerince Kurum Ticareti Bilgi Sistemine aktarılacaktır.
Kurum Ticareti Bilgi Sistemi ihtiyaç duyulan diğer bilgi sistemlerine entegre edilecektir. Kurum Ticareti Bilgi Sisteminin işletilmesinde 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ikincil mevzuat kapsamında kişisel verilerin korunmasına yönelik her türlü teknik ve idari tedbir alınacaktır.
Denetim ve Ceza Hükümleri
Ticaret Bakanlığı, Yönetmeliğin uygulanması, uygulamada çıkan sorunlar ve şikâyetlerle ilgili denetim yapmaya yetkili kurumdur. Kuyum işletmelerinin faaliyetlerine konu kıymetli maden, taş ve eşyanın ayar ve niteliğinin belirlenmesi ile analizini gerektiren denetimler, Darphane ile birlikte yapılacak olup bu hususlarda rapor düzenlenmesine yönelik iş ve işlemler Darphane tarafından gerçekleştirilecektir.
Ayrıca yetkili idareler de Bakanlığın talebi üzerine bu Yönetmelik kapsamında kuyum işletmelerine yönelik ön inceleme mahiyetinde denetimler yapmakla görevli olacaktır. Yetkili idareler tarafından yapılan denetimin sonuçları, denetimin sonuçlandığı tarihten itibaren 10 gün içinde il müdürlüğüne bildirilecektir.
İdari Para Cezaları
Yönetmeliğe aykırı hareket edenler hakkında Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da 18’inci maddede belirtilen idari para cezaları Bakanlıkça uygulanır. Bu yetki, il müdürlükleri aracılığıyla da kullanılabilir.
Yeni Yükümlülüklere Uyum
Yeni dönemde kuyum ticareti, işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkarlar tarafından yapılacak olup, halihazırda faaliyette olan kuyum işletmeleri, 31 Aralık 2021'e kadar durumlarını Yönetmeliğe uygun hale getirerek yetki belgesi almaları gerekmektedir.
KAYNAKÇA
[1] Kuyum Ticareti Hakkında Yönetmelik
YAZAR
Av. Ferhan Yıldızlı
Av. Gizem Uzunoğlu
Stj. Av. Mert Dilmen
Comments